12.SINIF TEKSTİL TASARIMI

...........  ANADOLU LİSESİ GÖRSEL SANATLAR DERSİ ETKİNLİK PLANI
DERS	Görsel Sanatlar
ÜNİTE	Görsel Sanatlarda Biçimlendirme
KONU	Tekstil Tasarım
KAZANIMLAR	12.3.5. 1. Yaşadığı çevreden tekstil tasarımına ait motifler gösterir. 12.3.5.2. Geleneksel Türk motiflerinden esinlenerek özgün tekstil tasarımları yapar.
SINIF	12
SÜRE	8 saat
ARAÇ VE GEREÇLER	Resim kâğıdı, karton, parşömen kâğıdı, aydınger kâğıdı, kurşun kalem,uçlu kalemler, resim kalemleri, renkli kalemler, guaş boya, rapido, milimetrik kâğıtlar, yapıştırıcı bant, yağlı kâğıt, çizim araçları (cetvel, gönye, iletki vb.)
YÖNTEM VE TEKNİKLER	Anlatım, soru-cevap, araştırma, inceleme, uygulama
DERS HAZIRLIK  “Tekstil nedir? Tekstil tasarımı size neyi çağrıştırıyor?” kumaş, iplik, örgü, elyaf,lif, dokuma, boya, batik, etüt, geleneksel Türk motifleri, soyut düzenlemeler, stilizasyon, modernizasyon vb. temel terimler ile ilgili araştırma yapmanızı bekliyoruz. Çevrelerinde tekstil fabrikaları veya atölyeler var mı? Yaşadığınız çevreden tekstil tasarımına ait motifler getirmenizi Geleneksel Türk motifleri bilgileri doğrultusunda Türk motiflerinden birini veya birkaçını incelemenizi istiyoruz. Bu motif ya da motiflerden esinlenerek tema oluşturup çalışack motif ya da motifler üzerinden bir özgün tekstil tasarım çalışması oluşturacağız.
ETKİNLİK SÜRECİ Kumaş, iplik, örgü, elyaf, lif, dokuma, motif, boya, apre teknolojisi, ipek baskı, batik, etüt, Türk motifleri,stilizasyon, modernizasyon soyut düzenlemeler terimleri soru cevap yöntemi kullanarak tahtaya yazılım.Her öğrencinin derse katılmasını bekliyoruz. Tekstil; örme ya da dokuma anlamına gelir, hayvansal veya bitkisel lifli kullanım ürünleridir. Dokuma sanatı kalın ve ince dokuma olarak ikiye ayrılır. Kalın dokuma, halı, kilim vb; ince dokuma ise her tür kumaşı kapsar. Tekstilin insanların giyinme ihtiyaçları ve daha sonra moda gibi insan ruhuna hitap eden güzellik amaçları için kullanılır ki giyilebilen her şey ve bazı dekorasyon ürünlerini de içine alan imalat sektörünü oluşturur. Tekstil tasarımı, tekstil alanında yaratıcı sürecin kendisi olup faaliyet için gerekli olan eskiz ve planların hazırlanması sürecindeki çalışmalardır. • Sınıfa getirdiğiniz tekstil tasarımına ait motifleri inceleyelim. (Örnek; Evde kullandıkları kilim veya halı motifleri, kıyafetler veya çanta, başörtüsü, evdeki dekoratif ve mutfak eşyaları üzerindeki motifler vb.). Görsel 3.159 a, b, c, d, e, f'deki görselleri inceleyiniz.   Görsel 3.159 :Kullandığımız eşyalardaki motif örnekleri Önceki bilgilerimizi biraz sınayalım. *Geleneksel Türk sanatları nelerdi?Hatırlayalım. *Sizce geleneksel sanatlarda kullanılan motiflerin yeri nedir? Motifler nasıl ve nerede uygulanıyor olabilir? *Kullanılan motiflerin özellikleri (bitkisel motifler, figürlü motifler, geometrik motifler vb.) nelerdir? Ülkemizin farklı bölgelerinde uygulanan geleneksel Türk motifleri ile ilgili görsel dokümanları sınıf içinde paylaşalım getirenlerinkini panoya asalım.

Görsel 3.160'daki motiflere Çatalhöyük kazılarında rastlanmıştır. Çatalhöyük Orta Anadolu'da (Konya’nın Çumra ilçesi sınırlarında) bilinen en eski kentsel yerleşim merkezlerindendir. Her yörenin halı ve kilimleri kendine özgü desen, renk ve dokuma özelliği taşır. Aşağıda belirtilen bazı motifler dokuma sanatında en çok kullanılan motifler olup taşıdıkları anlamlarıyla örnekleri verilmiştir. Farklı bölgelerdeki kültürler ve yaşam şekilleri stilize edilmiş, yörelere göre anlatım dili oluşturmuştur. 1. Akrep Motifleri: Korunma amaçlı motiflerden biridir. İnsanlar akrebin zehrinden korktukları için değişik madenlerden yapılmış akrep biçiminde takıları veya akrep kuyruğunu üzerilerinde taşıyarak korunduklarına inanırlar. Dokuma üzerine işlenmiş akrep motifleri de aynı koruma amacına yöneliktir (Görsel 3.161).     2. Eli Belinde Motifleri: Analığın ve doğurganlığın simgesidir. Motif Anadolu’nun değişik yörelerinde gelin kız, çocuklu kız, aman kız, kara döşeme,seleser, kâküllü kız, çengel sarmal, çakmaklı, eğer kaşı, turna katarı vb. gibi adlar alır (Görsel3.162).   3. Pıtrak Motifleri: Tarlalardabulunan, dikenleri ile insanların ve hayvanların tüylerine yapışan bir bitkidir. Pıtrağın üzerindeki dikenlerin kötü gözü uzaklaştırdığına inanan Anadolu insanı onu nazarlık motifi olarak kullanmıştır. Pıtrak gibi deyimi ile ağaçlardaki meyve bolluğu anlatılır. Bu anlamı ile pıtrak motifi bereket simgesi olarak daha çok un çuvallarında kullanılır (Görsel 3.163).   4. Hayat Ağacı Motifleri: Sonsuzluğun sembolüdür. Sürekli gelişen ve değişim içinde yaşayan evreni sembolize eder. Yeryüzü ve cennet arasındaki iletişimi sağlar. Hayat ağacı motiflerinde en çok kullanılan servi yeşil renk, uzun ömürlülük, dayanıklılık, güzel şekil ve boyluluk gibi nitelikleriyle iyilik ve güzellik sembolü hâline gelmiştir (Görsel 3.164).   5. Göz Motifleri: Kötü gözle bakışın kökeni veya çıkış noktası insan gözüdür. Gözün verdiği zararın önlenmesinin en kısa ve etkin çaresinin yine gözün kendisi olduğu kabul edilmektedir. Dokumalarda göz motifi sıklıkla kullanılmaktadır. En sık rastlanan göz motifi, dörde bölünmüş eşkenar şeklindedir. Üçgen, gözün stilize edilmiş görünümüdür. Ayrıca kare, eşkenar, dörtgen ve dikdörtgen şeklinde göz motiflerine rastlanmaktadır. Dokumalarda göz motifleri yörelere göre değişiklik göstermektedir (Görsel 3.165).   6. Bereket Motifleri: Genelde kadın erkek ilişkisini ve üremeyi simgelemektedir. Bereket motifi olarak buğday, arpa başağı, nar, haşhaş, karpuz, kavun, incir, üzüm, dut, çok taneli, çok çekirdekli, meyve ve tahıllar da kullanılır. Ana ve babayı simgeleyen motifler de dokumalarda kullanılır (Görsel 3.166).   7. Koçboynuzu Motifleri: Bereket,kahramanlık, güç, erkekliksembolü olan koç boynuzu motifi, Anadolu kültüründe ana tanrıçadan sonra ya da onunla birlikte kullanılan bir motiftir. Boynuz sembolü, insanlık tarihinde her zaman güç kuvvet timsali olan erkekle özdeşleştirilmiştir (Görsel 3.167).   8. El, Parmak, Tarak Motifleri: Parmakların kem gözlerden koruduğunu temsil eden beş çizgi ve beş noktayı kapsar. Tarak motifi genellikle evlilik ve doğum ile ilişkilidir. Bu motif, evlenme arzusunu ve doğumu kem gözlere karşı korumayı ifade eder (Görsel 3.168).   9. Muska ve Nazarlık Motifleri: Bu motif kem göz anlamına gelir ki göze benzeyen bir nesnenin bununla savaştığına inanılır.En basit şekliyle bir üçgen kullanılır (Görsel 3.169).   Geleneksel Türk sanatlarında; halı, kilim, çanta gibi dokuma ürünlerinde çok sayıda geleneksel motif ve desen bulunmaktadır. Kilim ve halılardaki simge ve sembollere motif, tamamına ise desen denilir. Halı ve kilim motiflerinden tılsım, pıtrak, tarak, yıldız, bereket, akrep, göz ve nazarlıklar,hayat ağacı ve kadını simgeleyen eli belinde gibi motiflerden yola çıkılıp tema (sevgi, barış, doğa vb. temaları) oluşturmaya çalışacağız. Her bir öğrenci kendi tasarımları için oluşturduğu temaları, esinlendikleri motif veya motifleri kareli, ölçülü kâğıtlar üzerine çizerek çalışmalara katılmalıdır. Temanız doğrultusunda ana motif veya motiflere bağlı kalarak tasarımlarınızı geliştirmeli, hayal gücünüzü zorlayarak özgün ve yeni fikirler oluşturmanızı  bekliyoruz. Farklı teknik ve malzemelerle birleştirerek yeni tasarımlarınoluşturabilirsiniz.Motif veya motiflerinin özünü bozmadan yorumlayıp (modernizasyon) yeni desenler oluşturulabilinir. UYGULAMA Kilim motifi oluşturma aşamalarını incelenerek çalışmalarınız tamamlayınız. 1. Çalışılacak desenin motif boyutlarına uygun kareli kağıt (milimetrik)hazırlayalım (Görsel 3.170). 2. Desen çalışmasının ana motifi/motifleri kurşun kalemle karelerin üzerine işaret koyularak oluşturalım (Görsel 3.171). 3. Ana motifden yola çıkarak yorumlanan taslak çalışma uygun renklerle boyayalım (Görsel 3.172). 4. Boyanan motiflerin birim tekrarlarıyla desen oluşturulur (Görsel 3.173). Geçmişten günümüze kadar uzanan bu desen ve motiflerin özel anlamları ve isimleri vardır. Bu desenler ve motifler dokuma türünü, insanların toplumsal statülerini belirler. Ayrıca inançlarını; beklenti, evlilik, istek,bekarlık gibi durumlarını; göç, üzüntü, sevinç, mutluluk ve beklentilerini, dilek, aşk, ayrılık ve duygularını ifade eden semboller şeklindedir (Görsel 3.174, 3.175, 3.176, 3.177)..   Modernizasyon, çağdaş anlayışa uydurma yöntemidir. Değer taşıyan eski eserlerin günün beğeni ve anlayışına göre yeniden yorumlanmasıdır (Görsel 3.178, 3.179). Modernize yaparken önem verilecek noktalar şöyle sıralanabilir: 1. Desenin karakterini inceleme ve tanıma, 2. Günün beğeni ve anlayışını yansıtma, 3. Amaca uygun hazırlama, 4. Kullanılacak araç gereç ve teknik imkânları göz önünde bulundurma.       Tasarıma uygun tekstil ürünü (kumaş,triko, halı, kilim vb.) belirlenir. Öğrencilere tasarım ilkeleri hatırlatılır ve tasarımlarını oluştururken tasarım ilkelerine de dikkat etmeleri istenir. Çizgi, yön, doku, oran-orantı ve renkten oluşan görsel ögeler kullanılarak tasarımın son aşamaları tamamlanır. Öğretmen, öğrencilerden oluşturdukları desen tasarımlarını renklendirmelerini ister.Günümüzde motiflerin çağdaş anlayışa uydurma yöntemi (modernizasyon) ile uyarlanmış örnekler aşağıda verilmiştir ( Görsel 3.180, 181).
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER VEYA İLERİ DÜZEYDE ÖĞRENME HIZINA SAHİP OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ	Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinizin öğrenme gayret ve grafi­ğini, hızlı öğrenen öğrencilerinizin öğrenme hızlarını da dikkate alınız. Bu öğrenciler için eğitim öğretim yılı başında Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu ve BEP Geliştirme Birimi’nin iş birliğiyle Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı’nı hazırlayınız. Bireyselleşti­rilmiş Eğitim Programı (BEP) doğrultusunda hazırladığınız kriter­lere göre ölçme ve değerlendirme yapınız. Gerekli dokümanlar ve bilgilendirmeler https://grslsntlr.blogspot.com/2020/12/kaynastirma-ogrencilerinin-egitimine.html adresinde verilmiştir.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME	1 -Çalışmaların öğretmen tarafından değerlendirilmesi ve sürecin takip edilmesi sağlanacaktır.