|
ETKİNLİK
SÜRECİ
Tasarım: Bir objeyi planlamak, kâğıt
üzerine dökmek, sanatsal çalışmayı taslak hâline getirme anlamlarında kullanılmaktadır. Bir şeyi
zihinde biçimlendirme, şekillendirme olarak da tanımlanmaktadır. Günümüzde genel olarak
“dizayn-tasarım” kelimesini planlamak, endüstri ürünlerini tasarlamak olarak
da kullanmaktayız.
Tasarım tarihinde;
tasarımın ne olduğuna, hangi görevleri üstlendiğine ve vurgulanması gerekenin
ne olduğuna dair çok sayıda farklı düşünce bulunmaktadır. Bu düşüncelerin
sonucunda zıtlık içeren pek çok yeni biçim anlayışı ortaya konmuştur. XIX.
yüzyılın ikinci yarısında teknoloji, endüstri ve ekonomi her zamankinden daha
büyük bir hızda gelişme göstermiştir. Endüstrileşmenin erken yıllarında, ürün
tasarımında zanaatkârlık becerilerinin endüstride üretilecek ürün açısından
önemini yitirmeye başlaması, o döneme kadar önemli üreticiler olan
zanaatkârlar açısından farklı tepkilere yol açmıştır. Toplumun zevklerinin
gelişmesi, yeni form arayışları, farklı yaklaşımları geliştirmiştir.
Ülkelerin ekonomik gelişmelerinde sanayideki yeniliklerin, buluşların, özgün
çalışmaların, yeni tasarımların önemi büyüktür. Özellikle Avrupa ülkelerinden
İngiltere ve Almanya’da tasarım açısından önemli hareketler yaşanmıştır.
Endüstriyel ürünlerde yeni form anlayışları ortaya çıkmıştır.
Tasarım, bir üründe meydana
getirilecek çizgi, şekil, renk, biçim, malzeme ve bütün estetik özelliklerin toplamıdır. Rekabet
ortamının çok gelişmiş olduğu günümüz piyasa ortamında ürünler için bu tür
tasarım ve yenilikler çok büyük
önem taşımaktadır. Bunun en önemli kanıtı, teknik bakımdan aynı olsalar da
iki ürün arasından tasarım açısından
daha iyi tasarlanmış ve estetik kaygı taşıyan ürünlerin tercih edilmesidir
Sanatsal Tasarım ve
Endüstriyel Tasarım Arasındaki Farkların Anlatılması Endüstriyel ürün tasarımı;
bir ürünün bütününün veya bir bölümünün şekil, çizgi, renk, biçim, doku,
malzeme veya süslemesi gibi duyular ile algılanabilen çeşitli
unsur ve özelliklerinin oluşturduğu estetik görünümdür.
|
Estetik görünüş ürünün
tek başına biçimi, modeli, rengi veya bunların kombinasyonlarından ortaya
çıkar ve doğrudan göze hitap eder. Tasarlanan ürün, endüstriyel yollarla
birden fazla üretilebilir olmalıdır. Tasarımın endüstriyel özellik taşıması
ve endüstriyel tasarım olarak
tanımlanması bu özellikten gelmektedir (Görsel 3.182).
|
|
Ürün, endüstriyel yollarla birden fazla üretilebilir
özellikte değilse veya birden fazla üretilmemişse bu durumda ortaya çıkarılan
ürün, sanat ürünü olarak kabul edilir ve telif hakları kapsamında korunur.
Buna resim ve heykel sanatlarından örnek eserler aşağıdadır,inceleyelim
(Görsel 3.183, 3.184).
Endüstriyel tasarım,
ihtiyacı karşılamak için vardır. Sanatın hissettirme dışında ihtiyacı
karşılama fonksiyonu yoktur.
|
Sanat, insan kültürünün
temel taşlarından biridir. Her kültür gelecek nesillere bir şeyler
bırakarak kendi öz kültürü ile var
olur (Görsel 3.185).
Görsel
3.183: Süsenler, 1889, Van Gogh, 71x93
cm, Tuval Üzerine Yağlı Boya, J.
Paul Getty Müzesi, California
|
 Görsel
3.184: Atatürk rölyefi, 2006-2009, Harun Atalayman, 40 m, İzmir, Buca
|
|
Görsel
3.185: Nemrut Dağı heykelleri, Komagene Uygarlığı (Adıyaman)
|
|
Sanatsal tasarım merak ve
hayranlık uyandırır.
Bir resme, heykele,
kolaja ya da montaja bakıldığında zihinde sanatçının ve yapıtının
hissettirdikleri düşünülmeye başlanır (Görsel 3.186).Endüstriyel tasarımın ise bunlara zamanı yoktur.İnsanların görmesine,
takdir etmesine gerek duymaksızın onların yaşamını kolaylaştırmak için tasarım
yapılır (Görsel 3.187).
Sanatsal tasarım tamamen yok olana kadar vardır. Endüstriyel tasarımda ürün
kullanımda olduğu sürece vardır.
Sanatsal tasarımın
herhangi bir kısıtlaması yoktur.
Endüstriyel tasarım
zamanın, bütçenin ve tabii ki tasarımı onaylayan kişinin hoşlanmadığı kısıtlamalarla
bağlıdır.
|
 Görsel
3.186: Çığlık,1893, Edvard Munch, 84x66 cm, Tuval Üzerine
Yağlı Boya, Oslo National Galery
|
|
Endüstri Ürünleri
Tasarımının Özelliklerinin Belirtilmesi Endüstride yeni bir ürün tasarlama
düşüncesi, tarih içindeki
çok uzun bir zaman dilimi boyunca çok değişik yollarla uygulanarak günümüze kadar gelmiştir.
“Rönesans’ın ünlü sanatçısı Leonardo da Vinci’nin kitaplarında görülen resimler yaklaşık
1475 tarihinde başlar ve kendisinin yalnızca resme değil aynı zamanda teknik incelemelere de
önem verdiğini kanıtlar. Sanatçı, zamanla daha karmaşık mekanizmaları da tasarlamaya başlar. Basit
ve geleneksel sistemlerden yola çıkarak gerçek makine sistemleri
geliştirir. Bunların değişkenlerini inceler ve farklı biçimlerini göstermek
için estetik kaygı, akılcı ve uygulamalı bir bilgiyle onları parçalara
ayırır (Görsel 3.188, 3.189).
Yüzyıllar boyunca değişik
özellikler kazanan bu süreç, günümüzde gittikçe hızlanmaktadır. Çünkü her ürün, onu hazırlayan
ve oluşturan koşullara bağlı olarak biçimlendirilerek kimliğini
bulmaktadır.
Görsel 3.189: Çıkrık, Leonardo da Vinci, 1475’li yıllar, Leonardo'nun Defterleri |
 Görsel
3.188: Fırlatma düzeneği, Leonardo da Vinci, 1475’li yıllar, Leonardo'nun Defterleri
|
|
Bu nedenle başarıya ürün
tasarım adımlarının doğru planlanmasıyla ulaşılabilir. Tasarım yapma
düşüncesinin, genel olarak ilk insanın herhangi bir şeyi eline alıp onu
yeniden biçimlendirmesi ile başlamış olduğu varsayılır. İşte o ilk günden
bugüne kadar pek çok çeşitli amaç için ürün tasarlanmıştır. Anadolu’da
yüzyıllar boyunca kullanılmış olan bu “ellik” aslında en basit
koşullarda,en doğru kararlarla çözümlenmiş yaratıcı tasarımlardandır (Görsel
3.190).
Bütün bu ürünler
kullanılmış ve işi bitince de yok olmuştur. Bu sürede üretimde kullanılmış
araç gereç de sürekli olarak değişmiştir (Görsel 3.191, 3.192).
|
|
|
Endüstri ürünleri
tasarımı; makineler, teknolojik ürünler, mutfak malzemeleri, beyaz eşyalar
ve diğer benzer ürünlerin üç boyutlu olarak tasarlanması ve geliştirilmesidir.Endüstri,
insanların bugün sahip oldukları standartları belirler.Endüstriden önce,
her şey el yapımı bir nesneydi. Sonra çoğunlukla makine desteği ile bir
grup insanın, giyimden arabaya aynı nesneleri büyük miktarlarda
oluşturmalarına olanak tanıyan seri üretim oluşumu gelmiştir.Tasarım
oluşturulurken beklentiler ile çağın gerekleri göz önüne alınır.Müşteri
talebine göre şekillenen tasarımlarda görsel zenginliğin bütün ögeleri
kullanılır.
Endüstriyel tasarımlar; teknik ve tıbbi aletlerden, saatler, mücevherat ve
diğer lüks eşyalara, ev aletlerinden mimari ve tekstil gibi uygun olabilen
eşyalara kadar her türlü sanayi ve el yapımı ürünlere uygulanabilir.Endüstriyel
ürün tasarımlarında ürün görünümü objeye fonksiyonellik kazandırmaz fakat
satın alacak tüketicinin ürünü seçerek almasına etken olabilir. Bu tür
endüstriyel tasarımlara örnek olarak kumaşlar, tabak, kase vb. gibimutfak
eşyaları gösterilebilir.Tabaklar kaseler ve bardaklar kullanım olarak
içindeki sulu yiyeceğin dışarı sızmasına veya akmasına izin vermeyecek
özelliktedir.Ancak tabak, kase ve bardak biçiminin farklılığı yani daire,
elips veya köşeli biçimde oluşu tasarımın farklılığını gösterir (Görsel
3.193,3.194).
Ürüne çoğu zaman
fonksiyonel üstünlük sağlamayan bu tasarım farklılıkları yine tüketicinin
ürünü satın almasında önemli kriterlerden biridir. Birden çok
üretilebilecek özellikteki ürünün biçim, renk, desen veya bunların
kombinasyonu ürüne fonksiyonel üstünlük katmasa da endüstriyel tasarım olarak
nitelenir.
|
|
Endüstriyel tasarımların
bir diğer türünde ise ürünün tasarım olarak kabul edilen biçimi, ürüne
fonksiyonel nitelikler kazandırabilir.
Bu görsel özellikler, tüketicinin ürünü seçerek satın almasında doğal olarak
önemli rol oynar. Bu tür
tasarımlara örnek olarak elle tutuş ve kullanım kolaylığı sağlayacak şekilde
tasarlanmış bir bıçak, yağmurlu havalarda
yola tam oturmayı sağlayacak özelliklerde dış yüzeyinde girintiler çıkıntılar
bulunan araç lastiği (Görsel 3.195), elle tutmayı ve kolayca bastırmayı
sağlayacak biçimde kapı kolu vb. (Görsel3.16) gösterilebilir.
Bu ürünlerin biçimi, ürünün görünümüne farklılık getirdiği gibi ürüne
fonksiyonel nitelik de kazandırır. Tasarımın ürüne fonksiyonel
üstünlük kazandırması durumunda, bu tasarım, buluş olarak da değerlendirilir ve patent verilebilme
kriterlerine sahip ise patent ile korunur.
Endüstri
Ürünleri İçin Özgün İki Boyutlu Çalışmalar
Yapacağınız tasarımın
* imajını,
* biçimini,
* boyutunu,
* işlevini,
* çalışma prensibini açıklamalısınız.
Tasarımı yaparken şu adımlar takip edilir:
1. Sorunun
Ortaya Konulması:
Endüstriyel
kullanımı olan yeni bir nesnenin (eşyanın) tasarımı için projenizi hazırlayın.
2. Hazırlık
ve Gözlem:
İlk defa
ürünün mevcut kaynaklar ile yapılabilirliğinin değerlendirildiği ve ürünün estetik değerlerine ve
teknik özelliklerine ilişkin bilgi toplanılan aşamadır. Tasarımın kavram
olarak geliştirildiği bu aşamada ürünün niteliği, hedef kitlenin kim olacağı
soruları cevap bulunuz.
3. Araştırma
ve Bilgi Toplama:
Yaratıcı
çalışmayı gerekli kılan bu aşamada projeye neden ihtiyaç duyulduğu ve
projenin önemi anlaşılmaya çalışın. Ürnünüz hangi amaçla kullanılacak,
fonksiyonları ne olacak vb. soruların cevapları arayınız..Tasarlayacağınız
nesneye yönelik hangi adımları takip edeceğinizi belirten akış
şeması hazırlayınız.
4. Keşif: Önceki evrelerde elde
edilen bilgiler doğrultusunda eskiz çalışmalarına başlayınız. Bu evre yaratıcı bir süreci gerektirir. Eskiz
çizimlerinde doğadaki her şeyden esinlenerek soyutlamalar yapabilirsiniz (Görsel 3.197).
5.
Geliştirme:
Yaratıcı
çalışmalar sonucunda oluşturulan çok sayıda alternatif eskizler arasından
seçim yapınız (Görsel 3.198,
3.199).
6.
Gerçekleştirme:
Yapılan seçimi
gerçekleştirmelisiniz. Tasarımın özellikleri (biçimi, boyutu, işlevi, çalışma prensibi) üzerinde durun ve
yapılan çizimde tüm bu özellikleri yazarak belirtin. Çizimi biten çalışmalar
renkli kalemler (kuru boya, keçeli boya vb.) ile renklendirilmelidir..
7. Sunum: Biten çalışmalarınızı
paspartu yaparak, okul panolarında sergilenecek hâle getirmelisiniz (Görsel 3.200, 3.201, 3.202, 3.203,
3.204, 3.205, 3.206, 3.207, 3.208).
|
Yorumlar
Yorum Gönder