12.SINIF KARİKATÜR SANATI

 

 

 ...........  ANADOLU LİSESİ

GÖRSEL SANATLAR DERSİ ETKİNLİK PLANI

                                                            

 

DERS

Görsel Sanatlar

ÜNİTE

Görsel Sanatlarda Biçimlendirme 

KONU

Karikatür Sanatı

KAZANIMLAR

12.3.2.1.   Karikatürün özelliklerini açıklar.  Biçimsel özelliklerinin yanı sıra ironi, hiciv kavramları üzerinde durulur.                                              12.3.2.2. Mizahın kültürümüzdeki yerini örneklerle açıklar.
12.3.2.3. Verilen bir konuyu mizah anlayışı içinde karikatürize eder. 

SINIF

12

SÜRE

10 saat

ARAÇ VE GEREÇLER

Resim kâğıdı, kurşun kalem, silgi, fırça, tarama ucu, eskiz kâğıdı, su kabı, çini mürekkebi, kuru boya, pastel boya, sulu boya, guaj boya, fırçalar, konuya ait tıpkıbasım görseller ve dokümanlar

YÖNTEM VE TEKNİKLER

Anlatım, soru-cevap, karikatür inceleme, uygulama

DERS HAZIRLIK

 Gündelik yaşamda karşılaşılan, sizi gülümseten aynı zamanda düşündüren olaylar,söylemlerden örnekler verebilir misiniz?
Etkinlik sürecindeki karikatür örneklerini  birlikte inceleyelim.Karikatür ve mizah hakkındaki görüşlerinizi paylaşır mısınız?

ETKİNLİK SÜRECİ

Karikatür: İnsan ve toplumla ilgili her tür olayı konu alarak abartılı bir biçimde veren, düşündürücü ve güldürücü resim (TDK).
"Karikatür; yüzün belirgin çizgilerini ya da bedenin oranlarını tamamen yergi amacıyla abartarak ya da biçimini bozarak, desen, resim vb. yolla gülünç ve acayip bir biçimde betimleme sanatıdır.” (Gombrich:1992).
Sizce örnekler üzerinde detayların çizgiyle ifade ediliş biçimi, karakter oluşumunu belirleyen abartılar, düşündürme,mesaj verme, güldürme özelliklerinin nerelerde yer alıyor (Görsel 3.19).
Karikatürün içinde gizlenmiş anlamı yakalayabilmek için resim bazen yazıyla da desteklenir (Görsel 3.20).
Edebiyattaki mizah ve yergi, resimde karikatür olarak yer alır (Görsel 3.21).

Görsel 3.19: Leonardo Zaza

Görsel 3.20: Oğuz Aral

Görsel 3.21: Oğuzhan Kayan

Karikatürler, istenen amaçlara göre şaka yapmak veya alay etmek için yapılmış olabilir (Görsel 3.22)

 

Görsel 3.22: Aşkın Ayrancıoğlu

Karikatür, insanları ve olayları alışılmadık yollarla tasvir eden çizgiye dayalı ve düşündürücü mizah türüdür
(Görsel 3.23).

Görsel 3.23

Görsel 3.24: Mihaita Porumbita (Mişeydi Prombida), Romanya

Karikatürün öncelikli görevi; çizgiyle eğlendirme, hoşça vakit geçirme, olayların tüm ciddiyetine karşın bulabildiğitüm “komik” noktaları gözler önüne sermektir (Görsel 3.24).
Biçimlendirmede vücut oranları deformasyona uğratılır ve yüzde isteyerek kaba çarpıtmalar, abartmalar yapılır. Geometrik formlarla sade biçim dili kullanılır. Kişide gülme hissi uyandırmak için karakterler farklı biçimlere dönüşebilir (Görsel 3.25, 3.26).


Görsel 3.25 Jeff York (Cef York), ABD

Görsel 3.26
Karikatür güldürmek gibi asli görevinin yanı sıra dünyada sosyal ve siyasi eleştiri yapmak için çok sık kullanılan mizah türüdür (Görsel 3.27, 3.28, 3.29).

Görsel 3.27: Seyit SAATÇİ

Görsel 3.28: Haslet Soyöz

Görsel 3.29: Bülent Karaköse

 

Görsel 3.30: Engin Selçuk


Görsel 3.31: Lütfü Çakın

Karikatür çiziminde kullanılan biçimsel yöntem ve yaklaşımlar konuya dikkat çekmeyi ve mesaj vermeyide amaçlar. Gerçek dünyada var olan görüntülerin biçimleri karikatür tekniğinde komik geometrik formlara dönüşür (Görsel 3.30, 3.31, 3.32).

Görsel 3.33: Atilla Ofluoğlu

Görsel 3.34: Bülent Karaköse

Görsel 3.35: Atilla Ofluoğlu

Karikatür sanatı, toplum içerisinde yönetici konumda bulunan lider, meclis, zümre, topluluk vb. pek çok kişi ve kurumu kimi zaman desteklemek, çoğunlukla muhalefet ve hicvetmek için kullanılır (Görsel 3.33,3.34, 3.35).

Görsel 3.36: Jaume Capdevila (Con Keptevıla), İspanya

Görsel 3.37: Burak Ergin

Görsel 3.38: Burak Ergin

Karikatür çizmeyi daha ileriye taşıyabilmek için çizerin kültürel yönden donanımlı olması,güncel olayları yakından takip etmesi; politik, kültürel, ekonomik durumlarla ilgili kapsamlı araştırmalar yapması ve çizgide kendi üslubunu koruması gerekir (Görsel 3.36, 3.37, 3.38).

Karikatürde ironi ve hiciv kavramları

• İroni ve hiciv kavramlarının Türk Dili ve Edebiyatı dersiyle ilişkilendirilerek siz de ne anımsattığını söyleyebilir misiniz?
"İroni’’nin söylenen sözün tersini kastederek kişiyle veya olayla alay etmek demenktir.
Söylenen söz ya da yapılan eylemin, ciddi görüntüsünün altında, çelişki noktası yakalanır. Mizahtan farklıolarak ironi daha eleştirel yaklaşır.;
İroni; mimik, jest ve tonlama ile söylemek istenen ifadeyi kuvvetlendirir.İroni yapmak için karşılaşılan duruma uygun bir şeyler söylenmesi ve karşıdakinin açıkça iğnelemek istenmesi gerektiği değişik örneklerle açıklanabilir.
Hiciv bir kimseyi, bir fikri, bir durumu açık veya kapalı şekilde, iğneli bir dille yerme sanatıdır. Halk şiirinde buna ‘‘taşlama’’ denir. Bazı halk türküleri, bilmeceler, fıkralar, tekerlemeler, destanlar, hikâyeler, atışmalar hiciv özellikleri göstermektedir.
Hiciv çoğunlukla toplumsal sorunlara yönelik eleştiridir.Ele alınan sorunlar ne kadar geçerli ve güncel olursa, hicvin vermek istediği eleştiri ve mizah duygusu o kadar tutarlı olur.(Görsel 3.39)'daki karikatürde kürsüdeki koyunu konuşturmak  istediğinizde nasıl bir ironi yapardınız?’’ Tek tek herkes fikrinizi paylaşarak derse katılım sağlayalım.


Görsel 3.39

Geleneksel kültürümüzdeki (masal, fıkra, geleneksel tiyatro) mizahi tiplerden hangilerini biliyorsunuz?
Türk mizah kültürünü oluşturan önemli simalardan örnekler verebilir misiniz?Biraz ipucu verelim boşlukları siz doldurun.
Türk ve Altay mitolojisinde masal, fıkra ve benzer halk anlatılarında adı geçen saçsız masal kahramanı ……………..’ın başlıca özelliklerinin dürüstlüğü, mertliği, cesareti, yardımseverliği, cömertliği ve kurnazlığı olduğu onun özellikleri, arasında yer alır.(Görsel 3.40a).
…………………….. (13. yy.) fıkraları eğiticidir. Onun fıkraları; iyimserlik, hayata bağlı ve ümitli olma, özeleştiri yapabilme, hoşgörülü,tedbirli olma, içki alışkanlığının kötülüğü vb. ögeler taşımaktadır. Fıkralarında, kişiyi düşünmeye de sevk eden söz ve zekâ oyunlarına dayalı gülmece unsurları vardır. Toplumdaki sorunları, halkın anlayacağı şekilde, manidar üslubuyla kısa ve öz olarak dile getirmektedir (Görsel 3.40b).



Görsel 3.40a: Keloğlan

Görsel 3.40b: Nasrettin Hoca



Görsel 3.41

………………..ve ……………..   orta oyunundaki K………… ve   P…………..ın halkın içinden insanları temsil eder ve mizah bu tipler arasındaki zıtlaşmadan doğmuştur(Görsel 3.42,3.43).
Günümüzde   mizahı; reklam ve animasyon filmlerinde, ambalaj ve yayın tasarımlarında, duvarlardaki grafiti çizimlerinde, illüstrasyon ve fotoğraf gibi farklı alanlarda görmek mümkündür.

Görsel 3.42: Karagöz-Hacivat

Görsel 3.43: Orta oyuncuları, Münir Özkul ve İsmail Dümbüllü (Kavuklu,Pişekar)

Bir Konunun Mizah Anlayışı İçinde Karikatürize Edilmesi



 

Uygulamalara geçmeden önce animasyonların belli noktalarında filmdeki görüntü içinde yer alan figürlerdeki karikatür özelliklerine (özellikle karakter oluşumu, yüzlerdeki ifadeler ve gözlerin ifadelerdeki biçimsel duruşları) dikkat edelim.

 

1. ETKİNLİK

Üç Boyutlu Temel Çizim Uygulamaları
• Kendi çizgi karakterlerinizi oluşturabileceğiniz karikatürde temel prensipleri çizelim.
• Karikatürlerde temel çizgi karakterleri basit şekillerden yapılır.Bunlar üç boyutlu şekillerden oluşur siz de kısa sürede kurşun kalemle resim kâğıdına bir kutu, küre ve silindir çizerek uygulama çalışmalarına katılım sağlayınız.
• Çizim uygulamalarınızı, temel şekillerin üç boyutlu çizimlerinde, hızlı hareketlerle tekrarlar yaparak başarılı olana kadar sürdürünüz.
• Şekilleri rahatlıkla çizmeyi başardığınızda aynı şekillerin gerilmiş, bükülmüş, döndürülmüş (Görsel 3.44) biçimlerini de hızlıca çiziniz. Her öğrenci istediği biçimi yakalayana kadar çizim alıştırmalarına devam edebilir.
• Basit şekilleri dönüştürenler, daha karmaşık şekiller için basit şekilleri birleştirme uygulaması yapabilirler. Bu uygulama için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz.

1. Un Çuvalı Çizimi
• Resim kâğıdına kurşun kalemle bir küre çizilip kürenin üst bölümüne bir küp şekli çizilir.
• Çizilen küp ve küreyi birleştirmek için dış kenarlarından hafif çizgiler çizildiğinde un çuvalını çağrıştıracak bir şekil meydana gelir (Un çuvalı şekli basit bir çizgi karakterinde uzmanlaşmak için önemli bir adımdır). Karikatür uygulamaları için özgün çizgi karakteriniz oluşmaya başlayacak. Un çuvalı basit çizgi karakteri torso ile benzer şekilde görünür (Görsel 3.45).

Görsel 3.44: Karikatürde temel çizim eskizleri


Görsel 3.45: Basit şekillerin birleştirilmesi,
torso ve un çuvalı çizim eskizleri

2. Bloklama (Kalıplama) Tekniklerini Kullanarak El ve Ayak Çizimleri

• Kollar ve bacaklar iki ayrı silindir gibi çizilmelidir.
• Eller basit bir kalıp veya kutu şeklinde yapılmalıdır. Baş parmak kutunun kenarından bileğe yakın olarak dışarı çıkacak şekilde çizilmelidir. Parmaklar çizilen kutu şeklinin üstünden ilave edilmelidir (Görsel 3.46-47).
• Çizgi ayaklar bir kutu şekli, ayak parmakları da koni biçiminde iki basit şekil olarak düşünülmelidir.
• Basit şekilleri birleştirme alıştırmalarıyla karikatürde çizginin karakteri de belirmeye başlar.


 

Görsel 3.46-47 Karikatürde temel şekillerden el ve ayak çizim eskizleri

3. Karikatürde Baş Bölümünü Oluşturma
• Karikatür kafa uygulamasına iki basit küre şeklinin çizimiyle başlanır.
• İkinci küre birinci kürenin alt bölümünden ilave edilecek şekilde çizilir. İkinci küre hafif düzleştirilmeli ve birinci kürenin yarısı kadar bir yükseklikte olmalıdır (Görsel 3.48).
• Dikdörtgen bir boyun çizilir, çizilen dikdörtgen boyun üzerine küre çizilir.
• Profilde, boyun çenenin altından değil iki kürenin arasına bağlanmalıdır (Görsel 3.48).
• Temel şekillerin birleştirilmesiyle oluşan baş bölümüne gözler, ağız, burun ve kulaklar gibi detaylar da çizilir.

4. Karikatürde Karakter Oluşturma Uygulamaları

• Bu aşamada tüm keskin hatlar yumuşatılıp karakterin ayrıntıları için çizim alıştırmaları yapılır. Çizim alıştırmalarında kullanılan fazlalıklar silinir.
• Temel şekillerin birleştirilmesiyle oluşan baş bölümüne gözler, ağız, burun ve kulaklar gibi detaylar da çizilir.
• Karakterin hangi yöne bakacağına karar verilip kürenin üzerine bastırmadan bir oval şekil çizilir (Görsel: 3.49).
• Gözler için iki oval şekil çizilir ve göz bebekleri için iki siyah yuvarlak şekil ilave edilir.

Görsel 3.48: Karikatürde karakter oluşturma eskizleri


 

Görsel 3.49: Karikatürde karakter oluşturma eskizleri

 

5. Karikatürde Karakteri Yönetme Uygulamaları

Hızlı çizim hareketleriyle temel çizgilerden karakter oluşturma denemelerine devam edelim.
Karakterin temel yapısal şekillerden hareket, dans, uyku, atlama veya istenilen hareketi anlatan farklı şekillere dönüşmesi sağlayalım.
Karakterin daha ilginç hâle getirilmesi için temel formlar bükülebilir ve gerilebilir.Görsel: 3.50'deki karikatür çizim örneklerinden yararlanarak kendi karakterlerini oluşturabilirsiniz.
Karikatür çizim uygulamalarında karikatür çalışması yapmaya devam etmek, çok çizim denemeleriyle daha başarılı işler ortaya çıkarabilmek mümkündür bu şekilde ve becerilerinizi geliştirebilirsiniz..
• Gözler çizildiğinde hafif çizgilerle gözlere kavis verilir. Bu kavis çizgileri karakterin istenilen yöne bakmasını sağlar
• Oval bir burun ve iki orijinal kürenin ortasına gelecek şekilde iki yuvarlak şekille kulak çizilir.
• Açık bir ağız görüntüsü için üçüncü bir oval ilave edilebilir.

Görsel 3.50: Karikatürde hareket

2. ETKİNLİK

Portre Karikatür Uygulaması Karikatür, beyaz bir kâğıt ya da kartona, çini mürekkebi veya koyu renk bir boyayla çizilir. Uygulamalarda tarama ucu, fırça, dolmakalem, rapido vb. malzemeler kullanılır. Kurşun kalemle yapılan taslak çizimler üzerinde de çalışılabilir.
Çizim genellikle küçültülerek kullanıldığından tarama, noktalama, gölge gibi küçülünce bozulabilecek ayrıntılar mizahın konusunu ve mesajını engelleyici nitelikte kullanılmamalıdır.
• İstediğiniz bir portreyi (renkli veya siyah-beyaz fotoğraf) sınıfa veya atölyeye getirerek işe başlıyoruz.
• Getirdiğiniz portrenin üzerini dikey olarak yarısına denk gelecek şekilde beyaz kâğıtla kapatınız.
• Görsel 3.51 ‘i  inceleyelim ve portrelerdeki karikatür özellikleri üzerinde görüşlerini açıklayınız.
• Kurşun kalem yada kuru boyalarla portrenin bir bölümü karikatür olarak devam ettirilir.Görsel 3.52'deki karikatür portre örneklerinden yararlanarak istediğiniz portre karikatürleri oluşturabilirsiniz.

 

Görsel 3.51

Görsel 3.52: Binnaz KAYA

3. ETKİNLİK

•‘‘Teknoloji Bağımlılığı’’ konusunda karikatür çizelim.
• Etkinlik sürecindeki dijital örnekleri inceleyelim.
*Karikatür sizce hangi problemi ifade ediyor olabilir?
*Karikatürde semboller var mı? Varsa bu semboller neyi temsil etmektedir?
*Karikatürde en çok ilginizi çeken olay veya durum nedir?
*Karikatürdeki konu hakkında karikatüristin fikri sizce ne olabilir?
*Sizce eserin bizler ve bugün için anlamı nedir?

• Tek tek örnekler üzerinde inceleme yaparak, görüş bildirerek derse katılı  sağlayalım.
• Siz de , örneklerden yola çıkarak ‘‘Teknoloji Bağımlılığı’’ konusunda karikatür çizebilirsiniz.
• Uygulamalarda karikatür özelliklerine dikkat ederek istediğiniz tekniklerde (çini mürekkebi,pastel boya, sulu boya, guaj boya) çalışma yapabilirsiniz (Görsel 3.53, 3.54, 3.55).


Görsel 3.53 Razvan Tenie Bradean(Ravzan Teni Bradian), Romanya


Görsel 3.54: Darko Drljevic (Darko Doljevik), Karadağ


Görsel 3.55: Darko Drljevic (Darko Doljevik)

• İnsan ve Küresel Zararları, Çizgilerle İsraf, Tüketim Çılgınlığı ve Çevre Kirliliği konulu animasyon  filmi

http://www.eba.gov.tr/video/izle/321258991c3ae312793485b56094c9dcf5609afc84003

• ‘‘Komik Kuşlar’’ (Karikatürde gözlerin, başın duruşu ile karakter oluşumu)

http://www.eba.gov.tr/video/izle/2227610b209b98a9d4ff59a769b70c3bf1aecf2b04001

ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER VEYA İLERİ DÜZEYDE ÖĞRENME HIZINA SAHİP OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ

Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinizin öğrenme gayret ve grafi­ğini, hızlı öğrenen öğrencilerinizin öğrenme hızlarını da dikkate alınız. Bu öğrenciler için eğitim öğretim yılı başında Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu ve BEP Geliştirme Birimi’nin iş birliğiyle Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı’nı hazırlayınız. Bireyselleşti­rilmiş Eğitim Programı (BEP) doğrultusunda hazırladığınız kriter­lere göre ölçme ve değerlendirme yapınız. Gerekli dokümanlar ve bilgilendirmeler https://grslsntlr.blogspot.com/2020/12/kaynastirma-ogrencilerinin-egitimine.html adresinde verilmiştir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1 -Çalışmaların öğretmen tarafından değerlendirilmesi ve sürecin takip edilmesi sağlanacaktır.

Yorumlar

Yorum Gönder