12. SINIF DESEN ÇALIŞMALARI IV

 

...........  ANADOLU LİSESİ GÖRSEL SANATLAR DERSİ ETKİNLİK PLANI     15 Kasım – 13 Aralık
DERS	Görsel Sanatlar
ÜNİTE	Görsel Sanatlarda Biçimlendirme
KONU	Desen Çalışmaları IV
KAZANIMLAR	12.3.1.1. Çoklu figür çalışmaları yapar. 12.3.1.2. Kompozisyonlarında nesne-mekân-figür ilişkisini kurar.
SINIF	12
SÜRE	8 saat
ARAÇ VE GEREÇLER	Etkileşimli tahta, kaynak kitaplar, eskiz defteri, dereceli resim kalemler (HB, 2B,     3B), füzen veya renkli kuru pastel kalemler, koyu renk fon kartonu veya resim kâğıdı
YÖNTEM VE TEKNİKLER	Anlatım, soru-cevap, uygulama
DERS HAZIRLIK  Ünlü ressamların desen çalışmalarının derlendiği bu etkinlik sürecindeki eserleri inceleyerek derse katılmanızı bekliyoruz,isterseniz siz de farklı sanatçıların desen çalışmalarını konu alan eserlerden dosya oluşturabilirsiniz. Digital ortamda sunu hazırlayarak bizlerle paylaşabilirsiniz. Resim kağıtları resim kalemleri ile derse katılınız. Çoklu figür çalışmaları konusuyla ilgili çalışmalar yapacağız.
ETKİNLİK SÜRECİ   1. ETKİNLİK • 10. sınıf desen çalışmalarının konusu olan figürde oran-orantı, mekân-figür ilişkisini dikkate alarak kompozisyon çizimi ile ilgili örneklere bakalım,inceleyerek eski bilgilerimizi hatırlayalım. (Görsel3.1, 3.2).   Görsel 3.1: Pieter Bruegel (Piter Brugel), Albertina Müzesi, İtalya Görsel 3.2: Tekelci ve Sanatçı, Charles Dana Gibson (Çarls Dina Gibsın) *Öykü nerede geçiyor? (Mekân sorgulaması) *İlk dikkatinizi çeken nedir, neden? (Ön-arka plan, obje boyutu) *Ön ve arka plandaki figürlerin ebat ve ton farklılıkları nasıldır?” (çizgilerdeki belirginlik, formda belirginlik,boyut farklılıkları vb.) Görsel 3.3: Baskı , Gnaty Stepanovich Shchedrovsky (Gnati Stotoponofi Ksovdsrovski)  Görsel 3.4: Amerikan satranç taptonu, 1858, Paris  *Nesne ve figürlerin arasındaki oran ilişkisi nasıl kurulmuştur? *Kompozisyonda bulunan figürlerin,binaların, canlı cansız objelerin;kendi içlerinde, birbirleriyle ve aralarında oluşan boşlukların oranlarıyla bir araya geldiklerinde bir bütün oluşturduklarını fark edebiliyor muyuz? Kompozisyonda en önemli ilke; her şeyin bütüne ait ve uygun olması, hiç bir ögenin birbirine yabancı ve uyumsuz olmamasıdır.Bütünlük içinde çeşitlilik olmalıdır.Kompozisyonda ışık etkisi, açık-koyu-orta leke değerleriyle verilir. (Görsel 3.5). Görsel 3.5: Desen, Frederick Pegram (Firederik Pegram), British Müzesi, İngiltere Görselde Açık-koyu-orta leke değerleri kullanılmasının kompozisyonda nasıl bir etki oluşturduğu düşünüyorsunuz? Figür ve nesnelerin kompozisyondaki dağılımları ve kapladıkları alan, mekânı oluşturmaktadır. Resmi yapankişi, bu boşlukta mekânı kurgular. Desen çalışması yaparken ışığın geliş yönü, şiddeti, objeler üzerindeki etkisi dikkatle gözlenmelidir. Figürlü kompozisyon çalışmalarında, öndeki kişilerin daha ayrıntılı ve büyük resimlenirken arkadaki kişilerindaha belirsiz ve küçük resimlenir. (Görsel 3.6, 3.7). Görsel 3.6: Eskiz, Mehmet Başbuğ, 50x70 cm, 2006, Özel Koleksiyon Görsel 3.7: St. George (Sen Corç) Kapısından Önce Buz Pateni, Pieter Bruegel, 1525-1569, Albertina, İtalya  Yukarıdaki görsellerde ufuk çizgisini ve kaçan çizgileri belirleyebilir misiniz?   2. ETKİNLİK Çoklu figür çalışması yapmak için;  • Çalışma konusu olarak kantindeki öğrenciler, satranç oynayan öğrenciler, masa tenisi oynayan öğrenciler,okul bahçesindeki öğrenciler vb. konulardan birini seçilebilirsiniz. •Belirlediğiniz  konulara uygun birbirinize kısa süreli modellik yapabilirsiniz. • Desen çalışmalarında, güçlü bir kompozisyon oluşturabilmek için kompozisyonda kullanılan figür-nesne mekân arasındaki bağlantıları doğru görmek gerekir. Çizime başlamadan önce modellerin hareketlerine bağlı olarak oluşan oranları, açıları ve hareketlerinin yönü iyi tespit etmelisiniz. • Anlık çizimlerde modelin genel kapladığı alanın proporsiyonunu (bütünle onu oluşturan parçalar arasındaki oransal ilişkiler) araştırılıp kâğıda yerleştirme planı belirleyiniz.Kâğıdın bir köşesine hızlı eskiz çizimleri yapmanın çizimlerinde modelin formunu ve hareketini doğru yakalamanıza yardımcı olur. • Oranları doğru belirlemek için ölçme tekniği kullanmanın (Görsel 3.8) ve vücudun bölümlerini, geometrik formlarla ifade ederek bu formlar arasında ilişkiler kurmalısınız. • İnsan figürünün orantılarını saptamak için baş ölçüsü kullanmalısınız. • Normal figürler için yedi buçuk baş kullanılabilir. • İdeal sayılan figürler için sekiz baş kullanılabilir (1/8). Görsel 3.8: Ölçü Alma Görsel 3.9: Desende figür ölçüleri Sayfada verilen bilgiler doğrultusunda, Görsel 3.9'daki çizim incelendiğinde. • Figür, sekiz baş yüksekliğinde, iki baş genişliğindedir. • Göbek çukurundan omuz arasına çizilen dikey çizgi ile iki göğüs ortadan ikiye ayrılır. • Aynı çizgi aşağı doğru çizildiğinde bacakların tam ortasından geçer. • Omuz genişliği, iki baş uzunluğu kadardır. • Çene altından basene kadar üç baş yüksekliği kadardır. Her iki dirsek de göbek deliğinin biraz üstünde, aşağı yukarı bel hizasındadır. • El bilekleri basenle aynı hizadadır. • Avucu açıp eller aşağıya serbest bırakıldığında, elin uzunluğu yüzün uzunluğuna eşittir. • Basenlerden ayak parmak uçlarına kadarki mesafe dört baş yüksekliği kadardır, ifadeleri kullanılır. • Çizime başlarken kompozisyonun yüzeye nasıl yerleştirileceğine (yatay veya dikey) karar verilir. • Ölçüm yaparken sabit bir duruş noktası seçilir. Kol vücutla 90 derecelik açı oluşturulacak biçimde gergin bir şekilde tutulur. Dik tutulan kalem, ölçü alanın göz hizasına getirilerek baş dikey açıdan bir birim olarak alınır. Birim ölçü kullanılarak vücut oranları tespit edilir (Görsel 3.9). • Çizimin ilk başlarında kalem fazla bastırılmamalı ve silgi kullanılmamalıdır (Görsel 3.10, 3.11). • Figürler ve nesneler mekânla ilişkilendirilerek basit geometrik şekillerle ve araştırma çizgileri kullanılarakyüzeye aktarılır (Görsel 3.10 a, b, c, d).   Görsel 3.11: Desen, François Le Moyne (Frencuis Lö Moyne), Metropolitan Müzesi, Amerika  Başın, gövdenin, bacakların, kolların birbirleriyle, bütünle ve diğer nesnelerle oranlarına dikkat edilir. Figürlerin hareketine ve nesnelerin konumuna göre oluşan açıların yerleri ve yönleri doğru tespit edilmelidir (Görsel 3.11). Desen çalışmalarında; figürün bölümlerinin yalnızca kendi içindeki oranları değil iç ve dış boşlukların oranlarının ve biçimlerinin de doğru tespit edilmesi, parça-bütün ilişkisinin oluşturulabilmesi için önemlidir (Görsel 3.12, 3.13). Görsel 3.12: Charles Le Brun (Çars Le Bran), Louvre Müzesi, Paris Görsel 3.13: Desen eskiz, Stefano Della Bella (Stefano Dela Bela), Courtauld Müzesi, İngiltere  Bir bütünü oluşturan tüm parçalar, öncelikle kendi biçimsel özelliklerine göre oranlar oluşturur. Bu oranlar bir araya gelerek bir başka parçayı meydana getirir. Parçalardan bütüne doğru giden bu oluşumda, parçaların oranları kadar bu parçaların aralarında kalan boşlukların oranları da önemlidir. Etkili ve dengeli bir kompozisyon kurabilmek, oranların doğru tespit edilmesiyle ilişkilidir. Desen çalışmasında göz, bütün içerisindeki parçaların birbirleriyle olan bağlantılarının ve açılarının oluşturduğu yönleri akıcı bir şekilde takip eder. Kompozisyondaki boşluklar bu akıcılığın görünür, anlaşılır olmasını sağlamaktadır. Bu nedenle parçalar arasındaki boşluk-doluluk ilişkisi, denge oluşturacak şekilde düzenlenmelidir. Boşluk ve dolulukların dağılımı parça-bütün ilişkisi kurarak belirlenir (Görsel 3.14, 3.15). Görsel 3.14: Desen, Rembrandt Harmensz (Rembrant Harmenz), Rijk Müzesi, Hollanda   Görsel 3.15: Desen, David Wilkie (Deyvid Vilk), Courtauld Müzesi, İngiltere     Görsel 3.16: Desen, Francois Boucher (Frencuiz Bouçer), Count Cobenzl Brussels (Kont Kobenz Burusels) Koleksiyonu, Belçika Deseninize belirli aralıklarla uzaktan bakmak, kendi hatalarınızı görmenizde önemlidir. Hata olarak gördüğünüz çizgilerinizi silmeden düzeltmek için kullandığınız çizgilerinizi daha belirginleştirmek deseninize canlılık katacaktır.   Desen çalışmalarında, modelin her bir duruşu hareketine göre iskeletin aldığı şekil, gerilen kaslar, giysilerde oluşan kıvrımlar, ışığın yapısına ve modele bakış açısına göre farklılıklar gösterir (Görsel 3.16). İnsan vücudunun fiziksel yapısı, biçim ve hareket yönünden estetik değerler taşıdığı ifade edilir. Bütün kütlenin geometrik formu, oranları ve hareketine dikkat edilmelidir. • Gözlemlerinizi  birbirinizle paylaşarak devam edelim.      Görsel 3.17: Eskiz, Mehmet Başbuğ, 50x70 cm, 1985, Özel Koleksiyon Görsel 3.17: Eskiz, Mehmet Başbuğ, 50x70 cm, 1985, Özel Koleksiyon  Üç boyutlu görüntüyü, iki boyutlu bir yüzeye aktarırken kompozisyon elemanlarını kullanarak hacim etkisi yaratılmalıdır. Hacim etkisini görünür kılmak için birçok yöntemi bir arada kullanmak gerekir (Görsel 3.17, Görsel 3.18).   Görsel 3.18: Eskiz, Mehmet Başbuğ, 2001, 50x70 cm, Özel Koleksiyon   Bu yöntemlerden bazıları; figürler ve nesneleri oluşturan parçaların ışık etkisiyle aldığı çizgi-leke değerlerini kullanmak, varlıkların ön-yan-üst planlarını göstermek ve kompozisyondaki parçaların geometrik yapısını belirlemek vb. Kompozisyona açık-orta-koyu değerler verilirken öğrencilerin ışığın yapısı ve geliş yönüne dikkat etmeleri sağlanır. Desen çiziminin sonunda son çizgiler daha kesin ve kararlı olmalıdır. • Tamamlanan çalışmaları  birlikte değerlendirelim. *Kompozisyon yüzeye aktarılırken figür-nesne-mekân ilişkisine dikkat edilmiş mi? *Figürlere açık-orta-koyu değerler verilirken ışığın yönüne dikkat edilmiş mi? *Kompozisyonda boşluk-doluluk oranı dengeli mi?  Birbirinizin çalışmalarını yukarıdaki sorulardan faydalanarak inceleyip,kendi çalışmalarınızı da değerlendirebilirsiniz.
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER VEYA İLERİ DÜZEYDE ÖĞRENME HIZINA SAHİP OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ	Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinizin öğrenme gayret ve grafi­ğini, hızlı öğrenen öğrencilerinizin öğrenme hızlarını da dikkate alınız. Bu öğrenciler için eğitim öğretim yılı başında Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu ve BEP Geliştirme Birimi’nin iş birliğiyle Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı’nı hazırlayınız. Bireyselleşti­rilmiş Eğitim Programı (BEP) doğrultusunda hazırladığınız kriter­lere göre ölçme ve değerlendirme yapınız. Gerekli dokümanlar ve bilgilendirmeler https://grslsntlr.blogspot.com/2020/12/kaynastirma-ogrencilerinin-egitimine.html adresinde verilmiştir.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME	1 -Çalışmaların öğretmen tarafından değerlendirilmesi ve sürecin takip edilmesi sağlanacaktır. 2-Yapılan çalışmalar örnek çalışmalar kısmında yayınlanacaktır.