11.SINIF ÖZGÜN BASKI RESİM TEKNİKLERİ

 

 

...........  ANADOLU LİSESİ

GÖRSEL SANATLAR DERSİ ETKİNLİK PLANI

                                                                                     

12 Nisan – 17 Mayıs 2021

 

DERS

Görsel Sanatlar

ÜNİTE

Görsel Sanatlarda Biçimlendirme

KONU

Özgün Baskı Resim Çalışmaları

KAZANIMLAR

11.3.3.1. Özgün baskı resim tekniklerini tanır.
11.3.3.2. Özgün baskı resim malzemelerini tanır.
11.3.3.3. Özgün baskı resim tekniklerini çalışmalarında uygular.
Okulun  imkânları doğrultusunda ağaç baskı gibi geleneksel baskı tekniklerinin yanı sıra kolay biçimlendirilen çeşitli hazır malzemeler de kullanılabilir.

SINIF

11

SÜRE

8 saat

ARAÇ VE GEREÇLER

Resim deferleri,linol,şablon,ağaç baskı kalıpkları,sünger,merdane,matbaa mürekkebi,akrilik boya,sulu boya,temizlik araç gereçleri

YÖNTEM VE TEKNİKLER

Anlatım,Uygulama.Örnek Gösterme

DERS HAZIRLIK

                        Yapacağınız linol baskı resim tekniği için gerekli olan malzemeleri hazırlayarak derse katılmanızı bekliyoruz.

                        Mühür tarihçesi ile ilgili araştırma yaparak ve bulabildiğiniz eski dönemlere ait mühür görsellerini bizimle paylaşmak için hazır bulundurmalısınız.

 

ETKİNLİK SÜRECİ

 

            Mühür, ilk olarak hangi toplumlarda ve hangi dönemde kullanılmaya başlanmıştır?

            Ne tip mühürler kullanılmıştır?

            Mührün işlevi, anlamı nedir?

            Mühür nasıl yapılır ve mühür yapımında hangi malzemeler kullanılır?            

            Tarih öncesi dönemlerden günümüze mühürlerden oluşan görselleri inceleyelim…
google arama sonuçları

           

Mühürler, tarih öncesi çağlardan günümüze kadar bir şeyin sahibinin kim olduğunu gösterme amacıyla ahşap, metal, taş, plastik gibi farklı malzemeler kullanılarak yapılmış, üzerinde yazı ve şekillerden oluşan kabartmaların bulunduğu küçük boyutlu baskı aletleridir. Özgün baskı resim teknikleri, Mısır ve Mezo­potamya’daki mühürlerden yola çıkarak Çin’in baskı tekniklerini geliştirmesi ve bu tekniklerin Avrupa’ya ulaşıp yaygınlaşmasıyla günümüze kadar gelmiştir.

Özgün baskı resim teknikleri ,yağlı boya, sulu boya, pastel boya vb. diğer resim tekniklerinde olduğu gibi tasarlanan biçimlerin iki boyutlu yüzeylere fark­lı malzemelerle aktarılmasıdır. Farklı olan yönü aynı eserden birden fazla sayıda üretilebiliyor olmasıdır. Özgün baskı tekniklerinde bir kalıp hazırlanır ve bu kalıptan baskı yöntemiyle çok sayıda aynı eserden üretilebilir.
      

                        Baskı Resim Atölyesi

   “Bu durumda sanat eserinin biri­cikliği, özgünlüğü söz konusu mudur?” bunun üzerinde biraz konuşalım…

                         

Baskı resimlerin özgünlüğü tartışmaları 1900’lü yıl­larda da yapılmıştır. Buna bağlı olarak 1960’da Vi­yana’da toplanan Uluslararası Güzel Sanatlar Kong­resi’nde baskı teknikleriyle yapılan eserlerin özgün sayılabilmeleri için kararlar alınmıştır. Bu kararlar doğrultusunda yapılan baskı resimler, sanatçısı ta­rafından imzalanmış; yapılış sırasına uygun numara­landırılmış ve resmin çoğaltıldığı kalıbın imha edil­miş olması gereklidir.

Bir sanatçının bu karara uyması etik açıdan önemlidir.

 

Özgün baskı resim teknikleri ve malzemeleri

Özgün baskı resim teknikleri, kullanılan kalıpların boyayı kâğıda aktarma yöntemine göre üç gruba ayrılır:

 

1.       Çukur baskı (gravür)

2.       Düz baskı (litografi, şablon, serigrafi)

3.       Yüksek baskı (linol ve ağaç)

 Çukur Baskı Teknikleri

Gravür eser örnekleri  inceleyip videomuzu izleyerek tekniğin özellikleri ve kullanılan araç gereçler tanıyalım. Gravür tekni­ğiyle yapılan resimlerde kullanılmış olan ince çizgilere dikkat edelim.

Çukur baskı tekniğinde yapılmış bir çizim bazı iş­lemlerden geçirilmiş bakır, çinko, çelik gibi metal levhaların yüzeylerine aşındırılarak, oyularak ak­tarılır. Çizgi olarak kâğıt yüzeyine aktarılmak iste­nen her görüntünün karşılığı metal levha üzerinde oyulur. Oyma iş­lemi sonucunda çukur hâle gelen bölümlere boya yedirilerek diğer düz kısımlar temizlenir. Kalıp baskıya hazır hâle getirilir. Metal kalıp kâğıdın üzerine yerleştirilir. Kâğıdın etrafında boşluklar kalmasına dikkat edilir. Bu işlemden sonra özenle üst üste konmuş olan kâğıt ve kalıp baskı presine  yerleştirilir. Presin gücüne bağlı olarak kâğıdın zedelenmemesi için kâğıt ve kalıp iki keçenin arasına yerleştirilerek geçirilir.

 


       

 

Düz Baskı Teknikleri

Litografi tekniğiyle yapılmış resimleri inceleyelim videomuzu izleyelim.“Sizce bu teknikte ka­lıp olarak hangi malzeme kullanılmış olabilir?”  Düz baskı teknikleri ve bu tekniklerde kullanılan araç gereçleri tanıyalım.

Litografi (taş baskı) diğer tekniklerden farklı olarak herhangi bir oyma işlemi yapılmadan düz yüzey kullanı­larak gerçekleşen bir işlem olduğu için düz baskı teknikleri arasında yer alır. Litografi kalıbı olarak binlerce yılda mikroskobik deniz canlıların kabuklarından oluşmuş kireç taşları kullanılır. Grenli bir yüzeye sahip olan taşın üzerine resim, bu baskı tekniğine özel yağlı kalem ve boyalarla aktarılır. Görüntü aktarımı bittikten sonra taşın yüzeyine Arap zamkı ve asit gibi kimyasal malzemelerle bir dizi kimyasal işlem uygulanır. Bu kim­yasal işlemlerin sırasında taşın yüzeyi suyla temizlenir. Tüm bu işlemler sonunda taşın yüzeyine aktarılmış olan resim hayali bir görüntüye dönüşür fakat kaybolmaz. Temel mantığı yağ ve suyun birbirini itmesi olan bu teknikte mürekkep merda­neyle basılmaya hazır kalıbın üzerine yedirilir. Kalıp gravür­de olduğu gibi kâğıdın etrafın­da biraz boşluk kalacak şekilde yerleştirilir ve baskı presinden geçirilir.


  

                        

              

Şablon baskı ilkel insanların el izlerini mağara duvarla­rına yapma yöntemiyle benzer şekilde yapılır. Şablon baskıda karton, kesilebilir sertlikte plastik vb. malze­meler kalıp hazırlamak için kullanılabilir. Bu teknikte kalıp üzerine çizilen şekilde boyanın kâğıda geçmesi istenen bölümler kesilerek çıkarılır. Üzerinde şekilli de­liklerin bulunduğu kalıp, baskı yapılacak kâğıdın üzeri­ne yerleştirilerek boşluk olan kısımlara merdane veya fırçayla boya sürülür. Bu yöntemde kalıplar çabuk bo­zulduğu için çok sayıda baskı almak mümkün değildir.

                        

Serigrafi baskı resim örneklerini inceleyelim,  matbaa ürünleriyle ilgili benzerliklerini kavrayalım.

        

Serigrafi kasnağa gerilmiş (ipek, naylon, polyester gibi malzemelerden oluşan) elek üzerine yerleştirilen şab­lonların baskı yapılacak kısımlarının açıkta bırakılmasıyla gerçekleşen bir tekniktir.

Serigrafi için hazırlanan eskiz, şeffaf asetata geçirilerek ışık almayacak kısımları kapatılır. Daha sonra kasnağa gerilip hazırlanmış ipeğin üzerine karanlık odada emilsiyon sürülür. Esetat, kasnak kalıbın üzerine yerleştirilerek pozlandırıldırılır. Pozlama işlemi biten kasnak yıkanarak kurutma makinesi ile ku­rutulur. Serigrafi kalıbı menteşelerle tezgaha sabitlenek kenarlarından boya akmaması için bantlanır. Üst kenarından serigrafi boyası dökülerek ragle ile hızlıca çekilir.



Yüksek Baskı Teknikleri


 

Ağaç ve linol baskı teknikleri yüksekte kalan kısımların boyayı aktarması, resmi ortaya çıkarması sebebiyle yüksek baskı teknikleri olarak ifade edilir.

                  

Ağaç baskı eser örnekleri inceleyelim videomuzu seyredelim, yüksek baskı tekniklerinin özellikleri ve araç gereçleri tanıyalım.

En eski baskı yöntemlerinden biri olan ağaç baskı tekniğinde kalıp hazırlanırken ağaç yüzeyine oyularak şe­kil verilir . Yumuşak bir yapıya sahip şimşir, ıhlamur, kiraz, elma gibi ağaç türleri oyma sü­ recini kolaylaştırır. Bu yöntemde çıkması istenen sonucun tersi ağaç yüzeyine çizilir, beyaz kalması gereken yerler oyularak çukurlaştırılır. Baskı kalıbının yüksekte kalan yüzeyine merdane yardımıyla boya sürülerek yedirilir. Boyayı almış olan kalıbın üzerine kâğıt yerleştirilir. Kâğıt yerleştirilirken etrafında boşluklar kalacak şekilde yerleştirmeye dikkat edilir. Kâğıdın arkasından baskı uygulanarak görüntünün kâğıt yüzeyine geç­mesi sağlanır.

Ağaç ve linol baskı tekniklerini birbirinden ayıran temel özellik kalıp olarak kullanılan malzemenin farklı olmasıdır . Bu da kağıt üzerinde farklı dokuların oluşmasına yol açar. Ağaç ve linol baskı teknik­lerinde desenin kalıba aktarılmasında kullanılan oyma kalemleri, baskı boyaları, boyanın kalıba sürülmesini sağlayan merdaneler vb. araç gereçler ortaktır.

 

       

Linol baskı tekniği ile yapılmış eser örneklerini  inceleyelim özellikle doku açısından ağaç baskı ile farklılıklarını karşılaştıralım.Tekniğin özellikleri ve araç gereçleri tanıyalım.

 

Linolyum adı verilen, kalın muşambaya benzeyen malzeme yüzeyine ağaç baskı tekniğinde olduğu gibi yansıtılmak istenen görüntünün ters çizimi yapılır. Açık kalması istenen bölgeler oyma kalemleri ile oyulur, yüksekte kalan yerler görüntünün aktarımını sağlar. Çoğunlukla matbaa mürekkebi ile baskı yapılır. Boyalar cam veya mermer bir yüzeye alınır ve spatula yardımıyla yayılarak ezilir. Hazırlanmış kalıbın yüzeyine merdane yardımıyla boyalar yayılarak kalıbın yüzeyi renklendirilir. Boyanan kalıp baskı alınacak alana koyularak kâğıt kalıbın üzerine yerleştirilir. Diğer baskı yöntemle­rinde olduğu gibi kâğıdın kenarlarında boşluk kalacak şekilde yerleştirme yapmaya dikkat edilir. Kâğıdın ar­kasından bastırarak boyanın düzgün bir şekilde kalıp yüzeyinden kâğıda geçirilmesi sağlanır.

         

          

 

Exlibris örneklerini  inceleyelim üzerlerindeki “exslibris” ifadesine ve özel isim yazılı bölümlere dikkat edelim. Exlibrisin anlamı ve işlevi hakkında konuşalım.

                            

Baskı sisteminin olmadığı dönemlerde kitaplar sınırlı sayıda çoğaltılabiliyordu. Bu durum kitapseverlerin kütüphanelerini kıymetli kılıyordu. Kütüphanesini korumak isteyen kitapseverler, “...’nın kitaplığından”, “....’nın kütüphanesinden” anlamına gelen exlibris baskısı ve baskı sahibinin adının bulunduğu baskıları kitapların iç kapaklarına bastırarak bir çeşit mühürleme işlemi yapıyorlardı.

Başlangıçta ödünç alan ya da çalan kişiye hitap eden metinlerin de yer aldığı exlibrisler zaman içerisinde görsel ögelerin de içine girmesiyle estetik nitelik kazanmıştır. Bazı sanatçılar günümüzde de exlibris yarış­maları düzenleyerek ve dernekler kurarak bu alanda çalışmalarını sürdürmektedir.

                    

Exlibris konusu ile ilgili ağaç ya da linol baskı tekniği kullanılarak yapılacak olan çalışmaların eskiz aşama­ları;

                         

Kendi isimlerinizle linol ya da ağaç baskı tekniğini kullanarak exlibris çalışması yapacağız. Öncesinde eskiz aşamasında dikkat etmemiz gereken noktalar bulunuyor. Bu noktaları açıklayalım.

*Çok sayıda eskiz yapılmalıdır ki bunların arasından baskı tekniğine en uygun olanı seçilebilirsiniz.

*Çalışmanın sınırları yuvarlak, kare, altıgen ya da girintili çıkıntılı biçimlerde olabilir. Çalışmanın ölçüleri ise küçük boy bir kitaba basılacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu ölçüler aynı zaman da tekniğe de uygun olmalıdır.

*Özellikle yazılar eskiz aşamasında ters yöne bakar şekilde yazılmalıdır. Yazı ya da şekillerin sola dayalı olma­sı isteniyorsa eskizde sağa dayalı şekilde yapılmalıdır ki baskıda istenen görüntü elde edilebilesiniz.

*Yazı ve şekiller ince çizgilerle değil kalın alanlarla yansıtılmalıdır. Linol de ya da ağaç üzerinde küçük bir alan­da oyma kalemleriyle ince çizgiler elde etmek zordur.

Baskı aşamasından önce;


*Tekniğine en uygun olan eskiz seçilir. Eskizin fotokopisi alınır.

*Çalışılan ortamın düzenli olması ve aşamalarının dikkatlice izlenmesi gerekir ,olası kaza­lardan kaçınma konusunda dikkat etmeliyiz.

*Linol/ağaç üzerine karbon kâğıdı, onun üzerine de fotokopi sabitlenir. Eskiz linol/ağaç yüzeyine geçirilir.

*Linol/ağaç yüzeyinde oyma işlemi yaparken sadece açık kalmasını istediğiniz alanları oya­caksınız örnekleri inceleyerek  oyulacak kısımları tekrar gözden geçiriniz.

*Oyma işlemi sırasında oyma kaleminin sivri kısmının önünde elinizin olmamasına dikkat edelim ve oyma kalemlerini dikkatlice  kullanalım ve yüzeye baskı yapacak şekilde oymaları tamamlayalım. Oyma işleminden sonra baskı aşamasına geçilir.

Baskı uygulamaları aşamasında;

*Baskı yapılacak kâğıtlar kitap kapağı ölçülerine uygun olarak kesilerek hazırlanır. Baskı sırasında kalıp­ların bu kâğıtlara ortalanarak basılacaktır.

*Baskı boyası cam, metal gibi düz ve silinebilir bir yüzey üzerinde hafif suyla inceltilerek yüzeye merda­ne genişliğine uygun olarak yayılır.

*Boyalı yüzey üzerinde merdane birkaç kez gezdirilerek boyanın merdane üzerine düzgün yayılması sağlanır. Merdane üzerindeki boya kalıba sürülür.

*Boya ile sıvanmış kalıbın üzerine baskı yapılacak kâğıt ya da kitap kapağı getirilir. Kâğıdın arkasından bastırarak kalıptaki şeklin kâğıda geçirilmesi sağlanır.

*Baskı uygulanan kâğıtlar üzerlerindeki boya kuruyuncaya kadar açıkta bekletilir.

Kuruduktan sonra baskı sırasına göre üst üste sıralanırlar. Sıralama, tüm işlemler bittikten sonra numa­ralandırmak için önemlidir.

*Düzgün baskı alınıncaya kadar işleme devam edilir.

*İşlemler bittikten sonra tüm malzemeler ve kalıp su ile temizlenerek kaldırılır.

*Baskısı yapılan çalışmaların alt kısmına çalışmayı yapanın adı soyadı, baskı tekniği, baskının kaçıncı baskı olduğu ve tarih yazılır.

*Kâğıt üzerine yapılmış olan çalışmalar paspartulanarak sergilenmeye hazır hâle getirilir.

 

Yaptığınız çalışmaları bizimle paylaşabilirsiniz…

ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER VEYA İLERİ DÜZEYDE ÖĞRENME HIZINA SAHİP OLAN ÖĞRENCİLER İÇİN EK ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ

Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinizin öğrenme gayret ve grafi­ğini, hızlı öğrenen öğrencilerinizin öğrenme hızlarını da dikkate alınız. Bu öğrenciler için eğitim öğretim yılı başında Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu ve BEP Geliştirme Birimi’nin iş birliğiyle Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı’nı hazırlayınız. Bireyselleşti­rilmiş Eğitim Programı (BEP) doğrultusunda hazırladığınız kriter­lere göre ölçme ve değerlendirme yapınız. Gerekli dokümanlar ve bilgilendirmeler https://grslsntlr.blogspot.com/2020/12/kaynastirma-ogrencilerinin-egitimine.html adresinde verilmiştir.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1 -Çalışmaların öğretmen tarafından değerlendirilmesi ve sürecin takip edilmesi sağlanacaktır.

Yorumlar

Yorum Gönder