Tüm görsel nesnelerin karakteristik birer dış yapıları vardır. Nesne ve
varlıkların dış yapı özellikleri ve bunların objektif etkileri dokuyu ( tekstür
) oluşturur. Diğer bir değişle, doğadaki tüm nesnelerin iç yapılarının işlevsel
özelliklerini dışa vuran yüzeysel etkilere “DOKU” denir. Bu, doğanın yapısal
bir özelliğidir. Objelerin dış görünüşlerindeki ayrıcalıkları sağlayan
üzerlerindeki dokusal yapı farklılıklarıdır. Yani doku, yüzeyleri oluşturur.
Bir yüzey değerlendirmesidir . Gözün gördüğü her şey özel bir dış yüzey
yapısına sahiptir. Tasarımcı, yaşayan doğadaki dokusal oluşumlardan
yararlanarak yeni yaratım olanakları elde edebilir.Yüzey ne tipten olursa olsun
parça ile bütün arasında bir takım temel bağlantılar bulunabilir.
TEKSTÜR (DIŞ YAPI); varlıkların dış yapı yani doku
özelliklerine tekstür denir. Tekstürden strüktüre geçiş, aşama
gerektirir. Tekstüre büyüteç ile bakıldığında onu strüktür hâlinde
görürüz.
STRÜKTÜR (İÇ YAPI); eş ya da
birbirleriyle sık bağlantılı, benzer formların iki ya da üç boyut üzerinde
yinelenmesinden strüktür doğar. Bir strüktürün başlıca karakteristiği bir mekan
yaratmasıdır. Bu mekana form yönünden birlik vermesidir.
Bir cismin yüzeyine dokunulduğunda sert ya da yumuşak pürüzler içerir. Bu
pürüzler, o cismin dokusudur.
Bir dokunun oluşması için pürüzlü bir yüzey ve uygun ışık gereklidir. Uygun
bir ışık girinti ve çıkıntıları yani, dokunun derinliğini verir. Renk değişimi
ise dokuya görsel karakter kazandırır.
Doğal dokularda dokuyu oluşturan birim biçimleri matematik bir eşlik
göstermemesine karşın bütün içinde birbirlerini tamamlayarak yapısal sistemi
oluştururlar.
Dokusal yapılar daima yüzeyseldir.Dokulardaki yapısal karakterler, işlevleriyle ilişkilidir. Dokusal yüzeylerin
oluşumunu sağlayan birim biçimleri ve bunların yan yana geliş sistemleri daima
farklılıklar gösterirler. Bazen değişik objelerde birim biçimleri benzer
olsalar da işlevselleri ayrı ayrı olduğundan yan yana geliş sistemleri farklı
olabilir. Yine birim biçimleri farklı olan objelerde birimlerin yan yana geliş
sistemleri benzer olabilirler.
Doku, birbirine eş yada birbirini tamamlayan birim biçimlerin belli
sistemlerle yanyana gelmesinden oluşur.
• Biteviye yineleme yolu ile ölçü, hep ayrı yönde, hiçbir değişikliğe uğramadan oluşabilir.
• Yönü değişmeyen bir açık-koyu değişkenliği ile doku oluşabilir.
• Ritm artarak gelişir ve oluşabilir.
• Ritm, ileri geri yer değiştirme ile, zıt yönlerde ve aynı ölçü içersinde ya
da değişik ölçüde gelişebilir.
• Belirli bir merkezden çıkarak dışardan içeriye ve içerden dışarıya hareket
edebilir.
.
Görsel Doku
; yüzeylere dokunmakla elde edilmeyip, görme yoluyla elde edilen doku
etkilerine denir. Düz yüzey üzerinde görüntü olarak doku etkisi verir. Örn.
Herhangi bir cismin (üç boyutlu) iki boyutta görüntüsünü kağıt üzerinde
yaparken onun yüzeylerinin pürüzlülük derecesi bir takım taramalar ve noktalar
yardımıyla belirtilir ki, kağıt üzerine resmedilen bu doku sadece görsel olarak
algılanan bir yapay dokudur. Çünkü resme el ile dokunulursa, elde hiçbir zaman
o cismin yüzeyinde gerçekte hissedilen doku etkisi gelmez. Buna karşın gözle bu
resme bakıldığında o cismin yüzeyindeki pürüzlülük derecesi oldukça iyi anlaşılabilir.
)
Dokunsal Doku; yüzeylere dokunularak elde edilen doku etkilerine denir.
Sert ve yumuşak doku diye ayrılır.
Ayrıca dokular yapılarına göre ayrılırlar.
Doğal Doku ; işlevsellikle
ilgilidir ve dış yapıyla iç yapı arasında uyum vardır. Doğadan kaya, ağaç
kabuğu, yaprak, tahta, balık, portakal, kozalak,deri gibi örnekler verebiliriz.
Yapay Doku;oluşturulmasında birim
eleman sistemleri ile matematiksel düzenler oluşturma söz konusudur. Tuğla,
beton, demir, kağıt, kumaş, cam gibi örnekleri çoğaltabiliriz.
• Derin doku
• Yüzeysel doku
• İnce doku
• Kaba doku
• Düzenli doku
• Düzensiz doku
• Sert doku ( yakın-İnsanda dinamik duygular uyandırır, heyecan verirler.)
• Yumuşak doku ( uzak-insanda sessizlik ve rahatlık duyguları oluşturur.) olarak çeşitlendirilebilinir.
|
( hücreye dayalı dokular; kelebek kanadı ya da yaprak dokusu gibi doğa elemanının öz yapısını yansıtır. ) |
( atoma dayalı dokular ) |
( enerjiye, harekete dayalı dokular ) nitelik ve etki olarak birbirlerine zıttırlar |
A –
B – 
C –
Geometrik yapılı doku; bir
geometrik elemandan hareket edilerek değişik işlemler yolu ile yaratılır. (
doğada arı peteği, örümcek ağı gibi )
Kristal yapılı dokular;
doğadaki kristalize yapılı elemanlarda bulunur.( kar, tuz,buz vs. minarelleri )
Ayrıca, zaman ve hareket etkisinin sonucunda oluşan optik ve güncel dokular vardır.
Optik doku; göz aldanmasıyla
oluşur. Temelinde hareket ve biçim değiştirme vardır. Dokusal yapıyı oluşturan
birim biçimlerin matematik sistemlerle, büyümesi-küçülmesi, giderek değişime
uğraması, belli merkezlerde toplanması, dağılması ve giderekdöndürülmesi ile yüzeye
optik hareket kazandırabilir.
Güncel doku; bir anlık,
değişken, rölyefik dokulardır.Zamanla, dış etkenlerle yüzeysel görünümünde
değişiklikler olur.(deniz dalgası, suyun rüzgarla titreşimi, kumlar, orman
dokusunun mevsime göre değişimi, bitkilerin yaşı ve doğa koşullarına göre
değişimi vs.)
Dokunun yapı etkisi; sert dokulu
yüzeyler yakınlık etkisi, yumuşak dokulu yüzeyler uzaklık etkisi verir.
Doku ve renk etkisi; sıcak
renkli dokular yakınlık etkisi, mat yüzeyli dokular uzaklık etkisi verir.
Dokunun ışıklılık etkisi; parlak
yüzeyli dokular yakınlık etkisi, mat yüzeyli dokular uzaklık etkisi verir.
Dokunun işleniş etkisi; ince ve
ayrıntılı işleniş dokulu yüzeyler yakınlık ve keskinlik duygusu verir.
Dağınık,ayrıntısız ve belirsiz işlenmiş dokulu yüzeyler uzaklık etkisi verir.
Ayrıca doku, yumuşaklık-sertlik, ağırlık-hafiflik, sessizlik-gürültü,
huzur-tedirginlik, durgunluk-hareketlilik, sakinlik-heyecanlılık,
rehavet-kasvet gibi psikolojik etkiler de yaratır. Yumuşak dokulu yüzeyler;
sükunet, rahatlık, monotonluk, soğuk,güçsüz ( hastane, lokanta vb. tercih
edilir) Sert dokulu yüzeyler, dinamik, uyarıcı, ilgi çekici, güçlü ve daha
sıcak, heyecan vericidir. ( heykel vs. )
Yorumlar
Yorum Gönder